Wernisaż wystawy “Axis Mundi” w Królewskim Muzeum Sztuki i Historii w Brukseli

Jasny, ale i ciemny. Pełen symboli. Napisany wręcz. Wpisany w matematycznie wyliczone figury geometryczne, wśród nich najważniejsze: koło i krzyż. Może niekoniecznie cyrklem wymierzone koło; bardziej przypomina elipsę. Trzeba sobie przypomnieć geometrię Euklidesową, pewnie też inne geometrie. Na pierwszy rzut oka – przytłacza, lecz nie przygnębia (…) Jezus jest sam, samotny, przebity tylko tęczowym rozbarwieniem światła, w którym pojawia się gołębica – sygnał Ducha Świętego. Siedzi w świetle pionowej Osi Świata, Axis Mundi, przeciwstawionej poziomemu rozgardiaszowi. (Tadeusz Skutnik, Dziennik Bałtycki, 2005)

Obraz prof. Macieja Świeszewskiego “Ostatnia wieczerza” został zaprezentowany 8 listopada 2011 r. podczas uroczystego otwarcia wystawy “Axis Mundi” w Królewskim Muzeum Sztuki i Historii w Brukseli.

Maciej Świeszewski, malarz i profesor Gdańskiej Akademii Sztuk Pięknych, poświęcił 10 lat na pracę nad swoją współczesną wersją Ostatniej Wieczerzy, którą namalował na płótnie o “skromnych” wymiarach 4,5 x 8 m (powierzchnia 36 m2 – standardowa kawalerka). Pierwsze odsłonięcie dzieła nastąpiło w 2005 r. w gdańskim kościele św. Jana i od tego momentu obraz stał się przedmiotem licznych dyskusji, kontrowersji i pytań dotyczących intencji kierujących autorem, który na swoim płótnie w roli apostołów namalował znane osobistości polityczne i intelektualne z Gdańska. Po dziś dzień krytycy i odbiorcy sztuki spierają czy obraz ten to wyzwanie rzucone Kościołowi, czy wręcz przeciwnie, dzieło głęboko religijne.

Przygotowania do zaprezentowania obrazu w Brukseli trwały niemal dwa lata. Projekt realizowany z okazji Polskiego Przewodnictwa w Radzie Unii Europejskiej miał na celu zapoznanie publiczności belgijskiej i europejskiej z współczesnym polskim malarstwem. Patronat honorowy nad wystawą objął Jerzy Buzek, Przewodniczący Parlamentu Europejskiego.

Do udziału w projekcie zaproszono gdańskiego pisarza Pawła Huelle, autora książki “Ostatnia Wieczerza” inspirowanej obrazem Świeszewskiego, oraz ks. Krzysztofa Niedałtowskiego – duszpasterza środowisk twórczych archidiecezji gdańskiej, doradcy i opiekuna teologicznego obrazu. Ks. Niedałtowski jest także autorem znakomitej książki “Zawsze Ostatnia Wieczerza”, opisującej i analizującej dotychczasowe wizualizacje Ostatniej Wieczerzy, które powstawały na przestrzeni wieków w kulturze europejskiej.Obaj pisarze mieli okazję do zaprezentowania swoich utworów podczas “podwójnego” wieczoru autorskiego, który odbył się w siedzibie Ambasady Rzeczypospolitej Polskiej w Brukseli w przeddzień wernisażu “Ostatniej Wieczerzy”.

Uroczyste otwarcie wystawy „Axis Mundi” odbyło się wieczorem 8 listopada. Zgromadzonych gości przywitali: Mieczysław Struk marszałek Województwa Pomorskiego, Jan Kozłowski poseł do Parlamentu Europejskiego i Jacek Karnowski prezydent Miasta Sopotu. Następnie głos zabrał Sławomir Czarlewski ambasador RP w Królestwie Belgii oraz ks. Krzysztof Niedałtowski, któremu przypadła rola przybliżenia w kilku słowach genezy powstania obrazu. Punktem kulminacyjnym wieczoru było odsłonięcie dzieła, które umiejscowione w ogromnej sali Grand Narthex, w swojej złotej ramie idealnie wpasowało się w proporcje królewskich pomieszczeń brukselskiego Muzeum Sztuki i Historii. Można stwierdzić, że obraz zabłysnął nowym blaskiem i zrobił wrażenie nawet na osobach, które do dzieła podchodziły na początku z pewnym sceptycyzmem.

Dopełnieniem wieczoru była projekcja filmu Sylwestra Latkowskiego pt. „Ostatnia Wieczerza”. Dokument ten opowiada historię powstania obrazu i jest filmowym dziennikiem Macieja Świeszewskiego. Muzykę do filmu skomponował Leszek Możdżer, gdański pianista jazzowy i kompozytor. Film spotkał się z bardzo dobrym odbiorem międzynarodowej publiczności, która niewtajemniczona w skomplikowane losy dzieła Świeszewskiego, miała po raz pierwszy okazję do bliższego zapoznania się z postacią autora jak i stosowaną przez niego symboliką. Wiele osób po obejrzeniu filmu powróciło do obrazu, aby dokładniej przejrzeć się szczegółom i zagłębić się w symbolizm obrazu, którego wcześniej nie zauważali.

W wydarzeniu wzięło udział ponad 200 zaproszonych gości. Po zakończonej projekcji publiczność miała okazję do dyskusji z twórcami – prof. Świeszewskim, Sylwestrem Latkowskim, Pawłem Huelle i ks. Niedałtowskim. Dodatkowo uczestnicy wydarzenia mogli skosztować smakołyków kuchni polskiej z pięknie udekorowanego stołu, który swoim charakterem nawiązywał do stołu wieczerników na obrazie. Za koncepcję artystyczną dekoracji odpowiadała Justyna Kuklo, absolwentka Gdańskiej ASP, od kilku lat mieszkająca i pracująca w Brukseli.

Jako ciekawostkę warto dodać, że prace przygotowawcze do przedstawienie obrazu trwały ponad trzy dni. Za okazale prezentującym się obrazem kryje się skrupulatnie przygotowane i ukryte rusztowanie, podtrzymujące olbrzymią konstrukcję. Prawdziwe wyrazy uznania należą się panu Henrykowi Makarewiczowi, długoletniemu pracownikowi Muzeum Narodowego w Gdańsku, za świetne przygotowanie i prowadzenie prac montażowych w brukselskim muzeum. W całym procesie stawiania obrazu nie było szczypty improwizacji, tylko czysty profesjonalizm w dawnym stylu.

Wystawa obrazu potrwa do 20 listopada 2011 r.